Đồng tiền được bảo đảm bằng vàng
Bằng việc ép người dân các vùng lãnh thổ chiếm đóng tại Syria và Iraq phải sử dụng đồng tiền do IS phát hành, thay vì sử dụng đồng livre và đồng dinar của nước đó, IS đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng và muốn để lại “dấu ấn không thể phai mờ”. Tổ chức này tự khẳng định là một nhà nước thật sự có đủ quyền đúc đồng tiền riêng. Đồng tiền đó đã được hình thành, dựa theo hình mẫu đồng “dinar vàng”, một đồng tiền được lưu hành hồi thế kỷ VII, đời quốc vương Hồi giáo đệ tam Abd Al Malik, vị quốc vương đầu tiên đúc tiền có in hình của mình với các câu kinh Koran.
Giới chuyên gia nhận định, chính việc chiếm được thành phố Mossoul của Iraq hồi tháng 6/2014 đã cho phép IS sở hữu một lượng lớn tiền mặt và vàng dự trữ trong ngân khố Iraq, ước tính trị giá 425 triệu USD, tạo điều kiện cho chúng thực hiện tham vọng đúc tiền. Trên thực tế, tổ chức khủng bố này đã dự tính đúc tiền riêng cách đây một năm. Chi phí để đúc đồng tiền mới này khá lớn và các thiết bị dùng để đúc tiền có thể xuất xứ từ các nước phát triển. Đầu tháng 10 vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ 6 người cùng các thiết bị dùng để đúc tiền cho IS.
Các nhà phân tích đánh giá, không phải ngẫu nhiên IS sử dụng vàng và bạc làm nguyên liệu đúc đồng tiền riêng của mình, thay vì sử dụng đồng tiền giấy quen thuộc. Đây là các kim loại quý mà giá trị bất biến theo thời gian, người sử dụng sẽ không phải lo lắng về giá trị cũng như tính hợp pháp khi sử dụng đồng tiền này dù chúng không được thế giới thừa nhận. Nói cách khác, đây là những đồng tiền mà giá trị của chúng được bảo đảm bằng vàng – theo đúng nghĩa đen đơn thuần – không đòi hỏi yếu tố nhà nước. Với lựa chọn này, IS đã tạo ra một lối đi rộng cho đồng tiền của chúng nhằm các mục tiêu tuyên truyền về Nhà nước tự xưng, khẳng định sự hiện diện và sức mạnh của chúng.
Phô trương tiềm lực tài chính
Để có kinh phí đúc tiền, ngoài việc chiếm được ngân hàng trung ương của Iraq ở Mossoul, IS còn có nhiều nguồn thu khác. Theo đánh giá của các cơ quan tình báo Mỹ, IS là một trong những tổ chức khủng bố nhiều tiền bạc nhất, với thu nhập không dưới 3 triệu USD mỗi ngày. IS khẳng định “giàu sụ là nhờ đa dạng hóa các nguồn thu nhập”, trong đó có việc bán dầu khí, buôn cổ vật và tống tiền.
Thứ nhất,IS tập trung khai thác tối đa nguồn tài nguyên tại những nơi đang chiếm giữ ở cả Iraq lẫn Syria. Hiện nay, IS đang là chủ của hầu như tất cả các mỏ dầu và khí đốt ở Syria, nắm giữ khoảng 60% sản lượng dầu của Syria và gần 10% sản lượng dầu của Iraq. IS sản xuất tới 40.000 thùng dầu mỗi ngày, mang lại khoảng 1,2 triệu USD. Tuy nhiên, đây chỉ là những số liệu do IS công khai, trong khi đó, nhiều nguồn tin tại chỗ nói rằng sản lượng dầu khai thác mỗi ngày của IS phải lên tới 90.000 thùng, và thu về không dưới 2,7 triệu USD mỗi ngày khi giá bán chỉ ở mức 30 – 40 USD/thùng. IS bán trực tiếp ra chợ đen hoặc sang các nước láng giềng và các “bạn hàng bí ẩn”.
Thứ hai, nguồn thu tài chính ngang ngửa với dầu khí là thuế. IS muốn được xem như một nhà nước có những thuộc tính một bộ máy cầm quyền: tiền tệ riêng và có nguồn thu thuế. Chỉ có điều, nguồn thu thuế đó lại được thể hiện dưới hình thức tống tiền theo kiểu mafia để đổi lấy sự an toàn cho bản thân, gia đình; gây sức ép với các doanh nghiệp, cơ sở kinh tế… ở các vùng lãnh thổ chiếm đóng. Các thương lái cũng thường bị các tay súng của IS tống tiền.
IS cũng vơ vét gia sản của người dân (những người bỏ của chạy trốn quân khủng bố hay tiền phạt vi phạm các quy định của tổ chức này) hoặc là cướp bóc các hàng cứu trợ, ngân hàng và các cơ sở quân sự ở Iraq và Syria.
Ngoài ra, IS kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, nằm dọc theo thung lũng sông Tigris và Euphrate. Đây cũng là vùng đất màu mỡ phì nhiêu, chiếm khoảng 40% sản lượng lúa mì và 53% sản lượng đại mạch ở Iraq. Theo ước tính, mỗi năm IS thu được khoảng 200 triệu USD từ thu hoạch lúa mì và đại mạch bán ra thị trường chợ đen.
Theo đánh giá của một số chuyên gia, nguồn thu từ buôn lậu cổ vật mỗi năm cũng mang về cho IS trên dưới 100 triệu USD. Ở Syria, IS có thể đã bỏ túi khoảng 36 triệu USD bằng cách bán các cổ vật quý hiếm chiếm được tại những nơi chúng đang chiếm đóng, nhất là thành phố cổ Palmyra.
Thứ ba,là nguồn thu từ hoạt động bắt cóc tống tiền và buôn người. Số tiền thu được từ hành động này cũng ngang với các khoản quyên góp từ nước ngoài là 35 – 45 triệu USD/năm. Với việc đưa vào lưu thông đồng tiền riêng trong đó có đồng tiền được bảo đảm bằng vàng, IS đang chứng tỏ tham vọng về một nhà nước với những quyền lực trọn vẹn cả về chính trị, quân sự và giờ đây là kinh tế.
II. 5 LƯỠI KIẾM CHẶN ĐỨNG IS
Theo phân tích của các chuyên gia, để tiêu diệt IS cần phải phối hợp nhiều biện pháp trên các lĩnh vực ngoại giao, quân sự, tình báo, kinh tế và tôn giáo.
Sau khi Pháp hứng chịu vụ khủng bố đẫm máu ở Paris, và các quốc gia láng giềng đang bị đặt trong tình trạng báo động cao vì nguy cơ khủng bố, nhiều nước phương Tây mới nhận ra rằng phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) không hề suy yếu sau hơn một năm liên quân do Mỹ đứng đầu thực hiện chiến dịch không kích liên tục ở Iraq và Syria, mà chúng thậm chí đang vươn vòi bạch tuộc sang châu Âu.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, thực tế này đòi hỏi các quốc gia phương Tây cần có những giải pháp đồng bộ, toàn diện hơn nữa trong cuộc chiến chống khủng bố, và họ đề xuất 5 lưỡi kiếm có thể giúp chặt đứt “vòi bạch tuộc” đang ngày càng vươn xa của IS.
Lập liên minh chống IS duy nhất
Phát biểu trước quốc hội hôm 16/11, Tổng thống Pháp François Hollande đã lần đầu tiên khẳng định kẻ thù của Pháp ở Syria chính là IS, đồng thời khẳng định tất cả lực lượng có thể thực sự đấu tranh chống IS cần tập hợp lại trong một liên minh duy nhất. Để làm được điều này, các bên liên quan cần phải vượt qua được khó khăn lớn nhất hiện nay là sự khác biệt về quan điểm đối với tương lai Tổng thống Syria Bashar al-Assad và mục tiêu chiến dịch không kích tại Syria.
Tuyên bố của Tổng thống Hollande cho thấy tương lai của ông Assad không còn quan trọng đối với điện Élysee và Pháp từ nay sẵn sàng hợp tác với Nga và Iran, hai đồng minh quan trọng nhất ủng hộ ông Assad. Các cường quốc như Mỹ, Nga và Liên minh châu Âu (EU), các quốc gia Arab, Iran hôm 14/11 đã thỏa thuận về lịch trình chuyển giao quyền lực tại Syria để lập ra một chính phủ chuyển tiếp trong vòng 6 tháng tới, hướng tới bầu cử tổng thống trong vòng 18 tháng.
Tăng cường can thiệp quân sự
Liên quan đến các hoạt động quân sự, theo các nhà phân tích, nếu Pháp và các bên liên quan vẫn giữ mức độ can thiệp như hiện nay, họ khó có khả năng xóa sổ hoàn toàn IS.
Để đáp trả lại các cuộc tấn công đẫm máu nhằm vào Paris, đêm 16/11 Pháp đã tiến hành một chiến dịch oanh kích mạnh mẽ nhất từ trước đến nay vào Raqqa, sào huyệt của phiến quân IS, với 24 máy bay tiêm kích ném bom. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, các đợt không kích của Pháp và liên quân đến nay vẫn được đánh giá có hiệu quả rất hạn chế và cần phải được cải thiện về cường độ và chất lượng. Kể từ khi bắt đầu chiến dịch chống IS vào ngày 19/9/2014, không quân Pháp đã xuất kích 288 lượt, trong đó chỉ có 8 lượt trên lãnh thổ Syria, chiếm 3,5% trong toàn liên quân, hết sức khiêm tốn nếu so với tỷ lệ không kích của Mỹ là 80%.
Về phía Mỹ, tuy có số lần xuất kích nhiều, có đến 75% trong số những lần cất cánh đó máy bay Mỹ không thả bom vì sợ gây thương vong cho dân thường.
Để đối phó với các đợt không kích, phiến quân đã trà trộn vào dân thường, hạn chế liên lạc và di chuyển bằng xe bọc thép. Tình trạng này đòi hỏi liên quân phải tiến hành một chiến dịch can thiệp trên bộ, giải pháp mà đến nay không một quốc gia chống IS nào sẵn sàng thực hiện.
Tăng cường hợp tác tình báo
Theo các chuyên gia, để đối phó với tổ chức khủng bố IS trong cuộc chiến phi đối xứng giữa một quốc gia với một tổ chức không có lãnh thổ và quân đội cụ thể thì “tình báo là chìa khoá của mọi thành công”.
Giám đốc CIA John Brennan nhận định, các mạng lưới khủng bố hiện nay đều được huấn luyện bài bản và biết cách che giấu các hoạt động rất tốt. Để giám sát các phần tử thánh chiến từ Iraq và Syria trở về, các nước châu Âu cần phải có sự hợp tác nhịp nhàng về mặt thông tin, đặc biệt là Thổ Nhĩ Kỳ, nước có chung biên giới với Syria, là nơi phiến quân IS thường xuyên xâm nhập.
Thủ tướng Pháp Manuel Valls cho rằng, để tăng cường năng lực tình báo, các nước cần phải tăng ngân sách, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho lực lượng an ninh và các cơ quan tình báo. Tại Anh, Thủ tướng David Cameron ngày 15/11 cũng thông báo ý định tuyển thêm 1.900 nhân viên cho các cơ quan an ninh như MI5, MI6, GCHQ.
Cắt đứt nguồn tài chính
Về kinh tế, theo các chuyên gia, để làm suy yếu tiến tới tiêu diệt tận gốc IS, điều kiện tiên quyết là phong tỏa và cắt đứt các nguồn thu tài chính dồi dào của chúng.
Phiến quân IS có tiềm lực tài chính rất mạnh với thu nhập hàng năm lên đến 2,9 tỷ USD. Số tiền này đến từ các hoạt động như buôn bán dầu mỏ, buôn lậu cổ vật, bắt cóc con tin đòi tiền chuộc và đánh thuế người dân sống trong khu vực kiểm soát, trong đó buôn lậu dầu mỏ là lĩnh vực sinh lợi nhiều nhất, chiếm tới 55% nguồn thu.
Hóa giải tư tưởng Hồi giáo cực đoan
Những năm gần đây, hàng ngàn người châu Âu đã tới Syria chiến đấu cho IS sau khi trở nên cực đoan vì bị đầu độc bởi các luận điệu đầy thù hận trên Internet, bị ảnh hưởng từ các giáo sĩ, hay tiếp xúc với khủng bố trong nhà tù.
Theo ông El Difraoui Asiem, chuyên gia về jihad thuộc đại học Lyon, để giải độc hoàn toàn tư tưởng này cần phải áp dụng nhiều biện pháp phối hợp như trợ giúp xã hội, tư vấn tôn giáo, huy động các chuyên gia tâm lý, tâm thần và cuối cùng mới là các biện pháp giám sát an ninh.
Các chuyên gia đánh giá nước Pháp đã bị chậm trễ trong vấn đề này đến 10 năm so với Đức, Anh và 15 năm so với các nước Bắc Âu.
Hiệp hội Wegweiser ở Đức thành lập các văn phòng đối diện đền thờ Hồi giáo trong các khu phố bình dân, với thành viên là các nhân viên xã hội theo đạo Hồi được Bộ Nội vụ trả lương, và các tình nguyện viên. Họ thường xuyên cảnh báo cho cộng đồng về mối nguy của jihad tại các nơi cầu nguyện, trường học, câu lạc bộ thanh niên.
Tại Anh và Hà Lan, chính quyền không ngần ngại nhờ đến những nhà thuyết giáo, với những bài giảng đạo khác hẳn những kẻ tuyển mộ quân thánh chiến.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, khi kết hợp cả 5 lưỡi gươm trên, phiến quân IS sẽ nhanh chóng bị chặn đứng và lụi tàn, cũng như không có cơ hội hồi sinh trên mảnh đất chiến sự. Nếu phương Tây và các đối tác không quyết tâm thực hiện các biện pháp đó, họ sẽ không bao giờ thành công trong cuộc chiến chống IS.
(nguồn Trung tâm Thông tin công tác tư tưởng Thành phố tổng hợp từ
Thông tấn xã Việt Nam và các báo)
