Tình trạng nợ xấu và sở hữu chéo, cùng năng lực quản trị thị trường của các ngân hàng thương mại (NHTM) và tổ chức tín dụng (TCTD) trong nước còn nhiều điểm yếu, nợ công tăng cao (và theo một số tính toán, Việt Nam đang ở mức rất nguy hiểm khi chỉ số hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) = 270 điểm (Hy Lạp phá sản ở mức 320 điểm)…
Chính sách tiền tệ quốc gia 5 năm tới (2016-2020) sẽ và cần bám sát và hỗ trợ thực hiện các mục tiêu mà Đại hội XII của Đảng đã xác định. Đặc biệt, NHNN cần tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại thị trường tài chính với trọng tâm là hệ thống ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính; cơ cấu lại và giải quyết có kết quả vấn đề nợ xấu; hiện đại hóa ngành ngân hàng, đa dạng hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của thị trường tài chính, tiền tệ và loại bỏ nguy cơ mất an toàn hệ thống; bảo đảm nguyên tắc thị trường gắn với tăng cường quản lý, kiểm tra, kiểm soát của Nhà nước và giám sát của xã hội; phát triển thị trường mua bán nợ, thị trường các công cụ phái sinh, cho thuê tài sản, mở cửa thị trường tín dụng và dịch vụ ngân hàng đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và phù hợp với các cam kết quốc tế.
Theo NHNN, năm 2016, chính sách tiền tệ tiếp tục kiên định với mục tiêu kiểm soát lạm phát (dưới 5%), ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế hợp lý (khoảng 6,7%), bảo đảm an toàn hệ thống; tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 16-18%, dư nợ tín dụng tăng khoảng 18-20%.
Các giải pháp điều hành sẽ được tập trung vào các trọng tâm:
Thứ nhất,theo dõi sát diễn biến kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, tăng cường công tác phân tích, thống kê, dự báo để kịp thời tham mưu, chủ động đề xuất các giải pháp điều hành phù hợp.
Thứ hai,chủ động điều hành linh hoạt, phối hợp đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ theo phương châm nâng cao vị thế đồng Việt Nam; thực hiện các giải pháp quản lý thị trường ngoại tệ, thị trường vàng để tiếp tục giảm tình trạng đô la hóa, vàng hóa trong nền kinh tế.
Thứ ba,thực hiện các giải pháp về tín dụng nhằm kiểm soát quy mô tín dụng phù hợp với chỉ tiêu định hướng, tiếp tục theo phương châm mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn, hiệu quả, bảo đảm an toàn hệ thống và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hợp lý. Tiếp tục tập trung nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ.
Thứ tư,tăng cường phối hợp với các chính sách vĩ mô khác, đặc biệt là chính sách tài khóa để chủ động, kịp thời trong điều hành chính sách tiền tệ.
Thứ năm,triển khai thực hiện tốt công tác thông tin, truyền thông về các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ và thực trạng hoạt động ngân hàng.
Về tỷ giá, NHNN đã thực hiện cơ chế điều hành tỷ giá mới, phù hợp với điều kiện kinh tế thế giới có những biến động, tác động tới tâm lý trên thị trường tiền tệ, ngoại hối trong nước. NHNN sẽ công bố tỷ giá trung tâm hàng ngày với biến động theo cả hai chiều lên xuống để phản ánh sát hơn diễn biến của thị trường trong và ngoài nước nhằm hạn chế những cú sốc từ bên ngoài cũng như loại bỏ dần tâm lý găm giữ, đầu cơ trên thị trường ngoại tệ; tiếp tục giảm tình trạng đô la hóa, vàng hóa trong nền kinh tế, đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt; tiếp tục thực hiện các giải pháp theo lộ trình tái cơ cấu các TCTD và xử lý nợ xấu theo đề án đã được Chính phủ thông qua.
Tăng cường công tác thanh tra, giám sát ngân hàng, tiếp tục triển khai các biện pháp xử lý nợ xấu và kiểm soát nâng cao chất lượng tín dụng theo Đề án đã được phê duyệt tại Quyết định 843 ngày 31/5/2013 của Thủ tướng Chính Phủ, trong đó đẩy mạnh việc xử lý nợ xấu theo cơ chế thị trường, nghiên cứu, hoàn thiện mô hình VAMC.
Đặc biệt, Tân Thống đốc NHNN đã cam kết các ngân hàng sẽ giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp ở một số khu vực, theo đó, lãi suất có thể giảm 0,3-0,5% cho kỳ hạn ngắn và giữ lãi suất cho vay trung dài hạn dưới 10% (theo khảo sát lãi suất của HSC vào cuối tháng 4-2016, lãi suất cho vay bình quân là 9,37% và cuối tháng 3/2016 là 9,42%. Lãi suất cho vay kỳ hạn ngắn là 8,96% và cho vay trung dài hạn là 10,5%).
Tình hình nợ công và ngân sách eo hẹp khiến tăng áp lực giữ ổn định và vai trò sử dụng chính sách tiền tệ kích thích tăng trưởng kinh tế và có thể khiến quy định áp dụng Basel 2 và nội dung dự thảo sửa đổi thông tư 36 về các hệ số an toàn tài chính có thể sẽ bị cân nhắc và giãn tiến độ…
Đầu tháng 5/2016, trước thông tin một số ngân hàng lách luật vượt trần lãi suất huy động USD để thu hút ngoại tệ, để bảo đảm tuân thủ các quy định của pháp luật, an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng (TCTD) và ổn định thị trường tiền tệ, Thống đốc NHNN đã tái khẳng định yêu cầu các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nghiêm túc chấp hành các quy định hiện hành, cũng như chỉ đạo của NHNN về lãi suất huy động, đặc biệt là huy động USD; nghiêm cấm việc thực hiện các biện pháp kỹ thuật để lách, vượt trần lãi suất huy động USD; nghiêm cấm cạnh tranh không lành mạnh trong huy động vốn; Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm toán, phát hiện những vi phạm và xử lý nghiêm người đứng đầu các TCTD để xảy ra vi phạm; tăng cường thông tin kịp thời, chính xác trên website của NHNN và cơ quan báo chí, phương tiện thông tin đại chúng về chủ trương, chính sách tiền tệ và thực tiễn hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng…
Cùng với những khởi sắc vĩ mô chung và cơ hội đầu tư mở rộng cho doanh nghiệp, năm 2016 và tới đây, các ngân hàng cũng có thêm cơ hội mở rộng cho vay tín dụng và cung cấp các dịch vụ mới cho thị trường, mở rộng thị phần; tăng khả năng thu hồi nợ và giảm nợ đọng, nợ xấu. Cơ hội kinh doanh ngân hàng còn mở ra từ những tiến triển mạnh mẽ trong các cam kết hội nhập quốc tế, tạo lập cơ sở pháp lý và niềm tin, kỳ vọng mới về thị trường, cũng như định hướng cải thiện vị thế kinh tế đối ngoại ngày càng phát triển cả bề rộng và bề sâu.
Đặc biệt, với mức độ tự do hóa dịch vụ tài chính – ngân hàng ngày càng cao theo nội dung AEC và các FTA đang và sẽ triển khai có sự tham gia của Việt Nam, các NHTM sẽ có thêm cơ hội phát triển các dịch vụ ngân hàng và cả áp lực mở rộng và đa dạng hóa sản phẩm, lĩnh vực và quy mô kinh doanh, gia tăng các hoạt động M&A, tìm kiếm các đối tác mới, phù hợp trong và ngoài nước, khu vực.
Đồng thời, nhiều ngân hàng vẫn đối diện với áp lực giảm nợ xấu và sở hữu chéo, nâng cao năng lực quản trị và chuẩn hóa các quy trình, yêu cầu và chỉ tiêu hoạt động theo hướng dẫn của NHNN, chủ động bám sát chuẩn chung quốc tế và lộ trình cam kết hội nhập.
Bộ ba chính sách mới, với hạ mức lãi suất tiền gửi USD bằng 0%; hạn chế đối tượng doanh nghiệp chỉ hoạt động trên thị trường trong nước vay mượn USD và chế độ tỷ giá trung tâm có tính linh hoạt và thị trường cao mới được áp dụng từ quý 1/2016, cũng đang và sẽ có tác động tích cực và thêm áp lực quản trị đối với các ngân hàng thương mại. Nhiều ngân hàng sẽ giảm được chi phí trả lãi tiền gửi và tăng cơ hội mua vào lượng USD trên thị trường; đồng thời, có thêm kỳ vọng kinh doanh ngoại hối dựa trên mặt bằng cung cầu và giá cả thị trường linh hoạt và biến động mau lẹ hơn.
Một số ngân hàng và doanh nghiệp có thể chịu rủi ro tỷ giá cao hơn nếu năng lực phân tích chính sách và phản ứng thị trường chậm được cải thiện, coi nhẹ sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Thậm chí, một số ngân hàng có thể chịu áp lực khó huy động USD mới, trong khi gia tăng áp lực rút tiền gửi USD của các khoản tiền gửi cũ đáo hạn đang được hưởng lãi suất cũ… Lãi suất huy động đang tăng nhẹ, tạo cơ hội tăng thu hút tiền gửi và vốn vay ngân hàng, song cũng tạo áp lực tăng chi phí đầu vào, do đó có thể kéo theo đà tăng lãi suất đầu ra hoặc giảm lợi nhuận kinh doanh ngân hàng.
Bên cạnh đó, năm 2016 và tiếp theo sẽ tiếp tục lộ trình tái cơ cấu các ngân hàng và tổ chức tín dụng theo những yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt và nhanh hơn, áp đặt tuân thủ các chuẩn mực và thông lệ thế giới, nhất là về quản trị rủi ro cao hơn… Điều này buộc các ngân hàng phải chủ động có kịch bản, chiến lược, bước đi cụ thể và xây dựng văn hóa kinh doanh dài hạn, chuyên nghiệp, chất lượng và hiệu quả cao hơn.
Tóm lại, năm 2016 và giai đoạn tới năm 2020, đang và sẽ chứng kiến nhiều động thái và xung lực mới cả về chính sách, yêu cầu và về xu hướng thị trường. Chính sự cộng hưởng và tác động đa chiều của những cơ hội và thách thức trên, nên kỳ vọng về những tập đoàn tài chính – ngân hàng Việt Nam có tầm vóc hơn, có tính quốc tế và năng lực cạnh tranh cao.
(nguồn Trung tâm Thông tin công tác tư tưởng Thành phố)