Đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới

Trình bày Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật nêu trên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) sau khi tiếp thu, chỉnh lý, đã bảo đảm: Thể chế hóa kịp thời Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 về “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới” và một số chủ trương, nghị quyết của Đảng về tổ chức công đoàn và giai cấp công nhân; phù hợp với Hiến pháp năm 2013, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật hiện hành; dự thảo luật sửa đổi đã kế thừa những nội dung đã khẳng định được tính hợp lý, ổn định, hiệu quả trong quá trình thi hành Luật Công đoàn hiện hành; sửa đổi một số nội dung để đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ở nước ta.

Góp ý vào dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi), ý kiến nhiều đại biểu đề nghị cần làm rõ và tiếp tục chỉnh lý một số nội dung cụ thể.

Đề cập về việc gia nhập Công đoàn Việt Nam của người lao động tại Việt Nam, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn Kon Tum) cho rằng, khi tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp được thành lập hợp pháp thì sẽ có hai tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp, đó là Công đoàn Việt Nam với tư cách là một tổ chức chính trị-xã hội của giai cấp công nhân và của người lao động, không chỉ đại diện chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động mà còn thực hiện chức năng chính trị, xã hội và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp hoạt động trong phạm vi mối quan hệ lao động, trong mối quan hệ với người sử dụng lao động.

Để tổ chức của người lao động và người lao động tại doanh nghiệp hoạt động thuận lợi, lành mạnh theo đúng quy định của pháp luật, ngoài việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý thì việc quy định quyền gia nhập Công đoàn Việt Nam của tổ chức, người lao động tại doanh nghiệp là cần thiết. Nghị quyết số 06 của Bộ Chính trị cũng chỉ rõ thu hút người lao động và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp tham gia Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Việc quy định quyền này tại Điều 6 là đúng đắn và chính xác. Tuy nhiên, khi tổ chức này gia nhập công đoàn thì địa vị pháp lý sẽ như thế nào, có giải thể để tổ chức lại hay không hay là chỉ thay đổi vị trí, chức năng, nhiệm vụ, do vậy vấn đề này cần quy định rõ trong dự thảo Luật.

Đại biểu Trần Kim Yến (TPHCM) đóng góp ý kiến với dự thảo Luật Công Đoàn (sửa đổi). Ảnh: VIẾT CHUNG

Tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội Trần Kim Yến (TPHCM) cho biết, dự thảo quy định công đoàn đại diện cho người lao động (NLĐ), tập thể NLĐ khởi kiện ra tòa án nhân dân khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ, tập thể NLĐ bị vi phạm.

Tuy nhiên, một vướng mắc lâu nay là thủ tục để tổ chức công đoàn thay mặt, đại diện NLĐ, tập thể NLĐ khởi kiện: đại diện đương nhiên hay đại diện có điều kiện, đại diện theo ủy quyền.

Theo ĐB, công đoàn không chỉ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng 1 công nhân, NLĐ, mà bảo vệ cho số đông, nhất là trong các doanh nghiệp thâm dụng lao động. Do đó, ĐB đề xuất ban soạn thảo ghi rõ trong luật “công đoàn đại diện đương nhiên cho công nhân, NLĐ khởi kiện ra tòa án nhân dân khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, NLĐ bị vi phạm”.

Đại biểu Trần Kim Yến cũng cho rằng, quy định về “việc đầu tư nhà ở xã hội” là nội dung mới mà Quốc hội, Chính phủ giao cho công đoàn. Tuy nhiên, nếu chỉ ghi vào dự thảo luật 1 dòng mà không được cụ thể hóa, chi tiết rõ ràng hơn thì sẽ rất khó cho tổ chức công đoàn khi thực hiện nhiệm vụ rất mới này. Luật cần quy định cụ thể hơn, nếu không khi triển khai thực hiện công đoàn lại phải đi xin bộ, ngành, Chính phủ hoặc Quốc hội, tốn thời gian, kéo dài, chậm tiến độ, thậm chí là tổ chức công đoàn không thực hiện được nhiệm vụ này.

Cũng theo Đại biểu Trần Kim Yến, dự thảo yêu cầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân có trách nhiệm thực hiện ngay biện pháp khắc phục, bảo đảm an toàn lao động, kể cả trường hợp phải tạm ngừng hoạt động trong trường hợp phát hiện nơi làm việc có yếu tố ảnh hưởng hoặc nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng người lao động.

Quy định này là hợp tình hợp lý, nhưng trên thực tiễn, công đoàn rất khó có thể thực hiện thẩm quyền này, nếu không quy định rõ hơn, vì đây là chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Đại biểu đề nghị trong trường hợp chưa rà soát và bổ sung được thì nên quy định là “công đoàn báo cáo với cơ quan có thẩm quyền”. Vì chức năng và khả năng của công đoàn khó có thể đưa ra quyết định yêu cầu dừng, công đoàn đưa ra doanh nghiệp chưa chắc đã chấp nhận vì gây thiệt hại cho sản xuất.

Đại biểu Trần Kim Yến và một số ĐB cũng cho rằng, tài chính của công đoàn là rất lớn, do đó vấn đề nguồn thu, quản lý, sử dụng tài chính công đoàn ngoài việc phải theo quy định chung của pháp luật về tài chính cũng cần có sự độc lập theo quy định riêng của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam để phục vụ cho công nhân, NLĐ.

Do vậy, rất cần chặt chẽ, kể cả việc quyết định giảm, miễn đóng kinh phí công đoàn; việc kiểm tra, thanh tra tài chính công đoàn từ Trung ương đến công đoàn cơ sở để minh bạch, chặt chẽ và quản lý tốt, đúng quy định…

Đề cập vấn đề nêu trên, đại biểu Dương Văn Phước (Đoàn Quảng Nam) cho rằng, hiện nay, số lượng biên chế được giao của công đoàn ít, trong khi đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động liên tục tăng, cơ sở của công đoàn liên tục phát triển cho nên việc quản lý không bảo đảm, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nếu không bố trí thêm cán bộ công đoàn chuyên trách là người làm việc hợp đồng.

Bên cạnh đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được giao quyền tự chủ trong quản lý nguồn tài chính của Công đoàn theo các quy định của pháp luật. Do vậy, để bảo đảm quản lý, tổ chức hoạt động của Công đoàn, đại biểu đề nghị dự thảo Luật giữ quy định giao Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được quyền quyết định số lượng cán bộ công đoàn chuyên trách là người làm việc theo hợp đồng lao động trong các cơ quan chuyên trách của công đoàn và công đoàn cơ sở theo từng giai đoạn, phù hợp yêu cầu nhiệm vụ, số lượng đoàn viên công đoàn, người lao động và khả năng tài chính của công đoàn.

Đại biểu Hà Sỹ Huân (Đoàn Bắc Kạn) đề cập, Khoản 2, Điều 26 dự thảo Luật quy định: “Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam xây dựng cơ cấu tổ chức bộ máy, vị trí việc làm và chức danh cán bộ công đoàn trình cơ quan có thẩm quyền quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền”. Tuy nhiên, quy định này chưa rõ trường hợp nào thuộc thẩm quyền quyết định của Tổng Liên đoàn Lao động, trường hợp nào sẽ trình cơ quan có thẩm quyền quyết định và cơ quan có thẩm quyền quyết định là cơ quan nào, do vậy sẽ dẫn đến sự lúng túng trong quá trình thực hiện. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung, quy định rõ ràng, cụ thể hơn.

Nguồn Tổng hợp