Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng, việc Bắc Kinh vẫn duy trì mức độ tăng trưởng ngân sách quốc phòng trên hai con số trong bối cảnh kinh tế khó khăn, cho thấy quyết tâm hiện đại hóa quân đội của giới lãnh đạo nước này.

 


Mặt khác, chi tiêu quân sự thực tế của Trung Quốc được cho là lớn hơn dự toán công khai từ 40% đến 55%. Theo tính toán của Công ty tư vấn quân sự IHS Jane's, chi tiêu quân sự thực tế của nước này năm 2014 đạt mức 148 tỷ USD, trong khi con số công bố chỉ có hơn 130 tỷ USD.


Cùng với việc Trung Quốc nỗ lực tạo dựng địa vị một siêu cường quốc đang trỗi dậy, Bắc Kinh sẽ tiếp tục đầu tư phát triển hệ thống vũ khí công nghệ cao. Theo kế hoạch cải cách quân sự toàn diện công bố năm 2013, nước này sẽ tập trung hiện đại hóa hải quân và không quân, hai lực lượng chủ đạo trong chiến tranh hiện đại.


Cải tạo trái phép các đảo, bãi đá, đá ngầm


Với quy mô xây dựng tại các đảo, bãi đá, đá ngầm ở Trường Sa hiện nay, Trung Quốc đã thể hiện ngày càng rõ hơn tham vọng bành trướng lãnh thổ của mình. Trung Quốc muốn lập căn cứ, triển khai nhiều loại chiến đấu cơ của cả hải quân và không quân, chuẩn bị cho khả năng thách thức các bên trong tranh chấp sau này.


Theo Tiến sĩ James R. Holmes, chuyên gia quốc phòng tại Đại học Chiến tranh Hàng hải Mỹ (USNW), tuyên bố mới đây của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị một lần nữa cho thấy rõ chính sách và chiến lược lâu dài của Trung Quốc. Trung Quốc muốn biến các đảo và vùng biển “bên trong đường 9 đoạn” trở thành lãnh thổ của mình, do hải cảnh và các lực lượng khác trông coi, có sự hỗ trợ của Hải quân và Không quân thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).


Đồng thời, Trung Quốc cũng muốn xây dựng nên một căn cứ hỗ trợ bên ngoài, trong trường hợp có biến cố khẩn cấp mà lực lượng ở đất liền không thể ứng phó được. Những điều này thể hiện ngày một rõ hơn rõ tham vọng hiện diện “bất biến” của Trung Quốc ở Biển Đông, chứ không phải theo giai đoạn.


Nguy cơ đơn phương thiết lập ADIZ


Ông Euan Graham, Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore đánh giá, việc Trung Quốc bồi đắp và cải tạo ở Biển Đông nhằm nhanh chóng thay đổi hiện trạng trên thực địa.


Theo ông Graham, dường như Trung Quốc đang lấy mô hình ở đá Chữ Thập làm mẫu số chung cho các đá còn lại ở Trường Sa. Có thể các đường băng dài hơn và các cơ sở hạ tầng tốt hơn sẽ hỗ trợ các máy bay chiến đấu, nhưng chỉ dành cho diễn tập. Trung Quốc cũng có thể tạo một điểm nhấn mang tính chính trị, chuẩn bị cho Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) trong tương lai. Việc cải tạo các đá ở Trường Sa “không làm tăng sức nặng về pháp lý” cho các yêu sách của Trung Quốc nhưng chúng có tác dụng chiến lược tích lũy. Việc đầu tư thêm các nguồn lực với quy mô lớn như vậy cho thấy, quân đội Trung Quốc muốn trở thành quân cờ chính trong bàn cờ ở Biển Đông, đồng thời có chiến lược quân sự dài hạn dựa trên sự kiểm soát vùng biển và không phận xung quanh.


Ông Jay Batongbacal, giám đốc Viện Nghiên cứu các Vấn đề Hàng hải và Luật Biển Philippines lên án các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông đi ngược lại với các tuyên bố “muốn hòa hợp với các nước trong khu vực vì ổn định và thịnh vượng chung” của nước này. Ông cho rằng, trong lịch sử, Trung Quốc chưa bao giờ có khả năng kiểm soát Biển Đông và biến chúng thành sân sau, chỉ có thực tế là vài năm gần đây Bắc Kinh đang cố đẩy các nước liên quan ra khỏi khu vực này.


Báo chí quốc tế lên án tham vọng của Trung Quốc


Trước hành vi ồ ạt xây dựng cơ sở hạ tầng trên các đảo, bãi đá tranh chấp ở Biển Đông của Trung Quốc nhằm hiện thực hóa tham vọng độc chiếm tuyến hàng hải quan trọng bậc nhất thế giới, báo giới Mỹ và quốc tế đã có nhiều bài viết vạch trần âm mưu, ý đồ của Bắc Kinh.


Với tựa đề “Việt Nam phản đối Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông”, trang tin Down Jones Newswires và iMarket Report đã lên án hành vi vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc. Dẫn tuyên bố của Phó phát ngôn viên Bộ ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng, bài báo nhấn mạnh, việc Trung Quốc xây dựng trái phép và mở rộng xây dựng tại các đảo san hô và làm thay đổi diện tích các đảo, bãi đá ở Trường Sa là hành vi vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam. Bài báo cho biết, Việt Nam đưa ra phản ứng nêu trên sau khi các hình ảnh vệ tinh mới đây cho thấy việc xây dựng của Trung Quốc trên quần đảo tranh chấp ở Biển Đông đã mở rộng đáng kể, làm tăng thêm mối lo ngại với các nước láng giềng.


Theo bài báo, sau khi nghiên cứu kỹ các hình ảnh vệ tinh, các chuyên gia nhận định, những hình ảnh đã cung cấp các bằng chứng rõ ràng cho thấy Trung Quốc đã xây dựng một hòn đảo nhân tạo trên diện tích gần 75.000m2, bao gồm 2 cầu tàu, nhà máy ximăng và một sân bay trực thăng tại bãi ngầm Đá Tư Nghĩa (Hughes Reef). Các hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng tương tự ở hai đảo khác là Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) và Đá Gaven, nơi Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền chồng lấn với các nước láng giềng.


Trang tin Nhật báo Phố Wall (Wall Street Journal – WSJ), hai tác giả Jeremy Page từ Bắc Kinh và Julian E. Barnes từ Washington đã có chung bài viết “Trung Quốc ồ ạt mở rộng xây dựng các đảo tranh chấp ở Biển Đông”, trong đó khẳng định việc Trung Quốc ồ ạt xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông để tạo một chuỗi pháo đài có thể khống chế đường không và đường biển cho thấy Bắc Kinh không từ bỏ tham vọng lãnh thổ. Tốc độ và quy mô của việc xây đảo ở Biển Đông cho thấy, dù gần đây Trung Quốc đã kiềm chế lời nói và tránh những cuộc đối đầu trên biển và trên không, vẫn không từ bỏ tham vọng triển khai sức mạnh trong khu vực.


Trước các động thái trên, Mỹ đã nhiều lần yêu cầu Trung Quốc chấm dứt việc cải tạo đất và và xây đảo, nhưng không có kết quả. Trong chuyến thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng 2/2015, ông Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách châu Á-Thái Bình Dương đã nêu mối quan ngại của Mỹ về các vấn đề nêu trên. Theo ông Russel, hành động của Trung Quốc đã gây bất ổn và mâu thuẫn với các thành viên ASEAN, khi mà nước này đã ký một thỏa thuận không ràng buộc với ASEAN, cam kết tránh các hoạt động khiêu khích ở Biển Đông.


Theo nhận định của giới chuyên gia, các cơ sở của Trung Quốc ở Trường Sa rõ ràng dùng cho mục đích quân sự, trong khi một số hành động gần đây của nước này trong việc tranh giành chủ quyền lãnh thổ được thực hiện bằng lực lượng hải cảnh và kiểm ngư.


Ông James Hardy, biên tập viên phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương của IHS Janes’s Defence Weekly,  từ chỗ chỉ có một số cơ sở nhỏ bằng bê tông, giờ đây Trung Quốc đã có các đảo đầy đủ với sân bay trực thăng, đường băng, cảng và các phương tiện để hỗ trợ lực lượng lớn binh lính. Hành động của Trung Quốc thời gian qua là một chiến dịch được lên kế hoạch chi tiết để tạo ra một chuỗi pháo đài có khả năng kiểm soát đường không, đường biển dọc trung tâm của quần đảo Trường Sa. 


Ông Ian Storey, chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore cho rằng, các cơ sở này có khả năng được sử dụng để thực thi tuyên bố chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc và gia tăng áp lực đối với các tàu chiến và tàu bảo vệ bờ biển của các nước tranh chấp khác. Điều này cho thấy, mặc dù gần đây Bắc Kinh nói đang tìm cách hạ nhiệt căng thẳng ở Biển Đông, nhưng chính sách của nước này về cái gọi là “đường lưỡi bò” cơ bản vẫn không thay đổi.


Không chỉ ở Mỹ, báo giới châu Âu (trang Sóng Đức của Đức, báo Zue-rích mới, báo Liên bang của Thụy Sĩ….) cũng đăng một loạt bài viết tố cáo hành động ồ ạt xây dựng cơ sở hạ tầng trên các đảo, bãi đá lấn chiếm và tranh chấp trên Biển Đông của Trung Quốc nhằm đánh đồng việc “sở hữu thực tế” đối với các đảo mà họ đang tạo ra. 


Các báo này cũng kết luận rằng, hành động của Trung Quốc sẽ không làm tăng tính hợp pháp về yêu sách chủ quyền tại Biển Đông theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển và luật pháp quốc tế chỉ công nhận những vùng đất tự nhiên chứ không phải các đảo nhân tạo.

(Trung tâm Thông tin công tác tư tưởng Thành phố tổng hợp)