Sau Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam diễn ra từ ngày 06 tháng 01 đến ngày 07 tháng 02 năm 1930 tại Hương Cảng (Hồng Kông) – Trung Quốc, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thành lập Ban Cổ động và Tuyên truyền – cơ quan tham mưu, chỉ đạo công tác tư tưởng của Đảng với nhiệm vụ trước mắt là tuyên truyền, giác ngộ quần chúng về chủ nghĩa Mác – Lênin, về Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt và đường lối cách mạng của Đảng; cổ vũ mạnh mẽ các tầng lớp nhân dân giác ngộ cách mạng, hiểu Đảng, ủng hộ Đảng, tin và sẵn sang đi theo Đảng làm cách mạng.Ngày 01 tháng 8 năm 1930, nhân dịp kỷ niệm Ngày Quốc tế đấu tranh chống chiến tranh đế quốc, bảo vệ hòa bình, Ban Cổ động và Tuyên truyền đã xuất bản tài liệu mang tên “Ngày quốc tế đỏ 1/8” – tài liệu duy nhất và sớm nhất còn lưu giữ đến nay có đề rõ “Ban Cổ động và Tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam ấn hành”, đã tạo tiếng vang lớn, cổ vũ quần chúng đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, chống áp bức, bóc lột, ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc. Và từ đó, ngày 01 tháng 8 trở thành một mốc son rất ý nghĩa đối với công tác tuyên giáo của Đảng.

         

Đánh giá cao sự kiện lịch sử có ý nghĩa đặc biệt này, năm 2000, Bộ Chính trị (Khoá VIII) quyết định lấy ngày 01 tháng 8 hàng năm làm Ngày truyền thống công tác tư tưởng – văn hóa của Đảng. Năm 2007, Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương hợp nhất với Ban Khoa giáo Trung ương thành Ban Tuyên giáo Trung ương; và Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá X) đã quyết định lấy ngày 01 tháng 8 hằng năm làm Ngày truyền thống ngành Tuyên giáo của Đảng.

         

Về lịch sử, có thể nói công tác tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước và lý tưởng cách mạng của các bậc tiền bối đã có từ rất sớm, không phải chỉ sau khi Đảng ta chính thức ra đời. Bản án chế độ thực dân Pháp, báo Thanh niên, tác phẩm Đường Kách mệnh là những minh chứng sống động. Bác Hồ chứ không ai khác là người thầy vĩ đại về công tác tư tưởng, người đặt nền móng chính trị và tư tưởng đầu tiên cho sự ra đời của Đảng ta ngay từ giữa những năm 20 của thế kỷ trước. Lịch sử ngành Tuyên giáo của Đảng gắn liền với quá trình truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin và con đường cứu nước vào Việt Nam của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh. Người và các chiến sĩ cách mạng tiền bối đã nỗ lực truyền bá hệ tư tưởng Mác xít và tổ chức huấn luyện, đào tạo cán bộ, xây dựng lực lượng…; góp phần làm nên sự kiện trọng đại – thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào đầu năm 1930 – của dân tộc ta.

         

Về tổ chức, Ban Cổ động và Tuyên truyền (tiền thân của Ban Tuyên giáo Trung ương ngày nay) là ban được thành lập sớm nhất so với các ban khác của Trung ương như Tổ chức, Dân vận, Kiểm tra… Các đồng chí Tổng Bí thư thời dựng Đảng và sau Cách mạng Tháng Tám đều là người đứng đầu hoặc trực tiếp chỉ đạo Ban và công tác tuyên truyền của Đảng.

         

Về hoạt động, trải qua những chặng đường cách mạng nối tiếp nhau, từ thời dựng Đảng đến Cách mạng Tháng Tám và hai cuộc kháng chiến cứu nước, rồi đổi mới ngày nay, công tác tuyên giáo luôn được khẳng định là một trong những công tác trọng yếu hàng đầu của Đảng, đã trực tiếp góp phần quan trọng vào việc hình thành Cương lĩnh, đường lối chính trị đúng đắn của Đảng, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến đông đảo quần chúng nhân dân; biến chủ trương, đường lối, chính sách ấy thành hành động tự nguyện, tự giác của hàng chục triệu người, đưa sự nghiệp cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

         

Trong suốt hai mươi mốt năm xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta đã lãnh đạo công tác tuyên giáo thực hiện cuộc vận động chính trị nhằm quán triệt hai nhiệm vụ chiến lược là tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam. Với ý chí “không có gì quý hơn độc lập tự do”, thực hiện cuộc chiến tranh nhân dân, phát huy tinh thần yêu nước của toàn dân tộc, tranh thủ tối đa sự ủng hộ của nhân dân tiến bộ trên thế giới, tạo ra sức mạnh tổng hợp để đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược. Công tác tuyên giáo đã thành công trong việc bồi dưỡng ý chí quyết tâm đánh Mỹ và thắng Mỹ.

         

Gần ba mươi lăm năm đổi mới và hội nhập quốc tế, sự đóng góp của ngành tuyên giáo cả nước chính là tạo sự thống nhất về nhận thức, tư tưởng và hành động trong toàn Đảng, sự đồng thuận trong Nhân dân để thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế. Củng cố niềm tin, niềm tự hào về Đảng, về đất nước và con người Việt Nam; nâng cao uy tín và vị thế của đất nước; góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Góp phần bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; không ngừng chăm lo và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân; phát huy quyền làm chủ của Nhân dân và sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng môi trường văn hóa, xã hội an toàn, lành mạnh, xây dựng con người mới Việt Nam.

         

Khẳng định những thành tựu đạt được là to lớn, Đảng ta vẫn thẳng thắn chỉ ra nhiều mặt hạn chế, yếu kém và khuyết điểm về công tác tư tưởng, dự thảo Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng nhiệm kỳ Đại hội XII chỉ rõ: Công tác tư tưởng còn có mặt hạn chế, tính thuyết phục chưa cao. Đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng có lúc, có nơi còn bị động, lúng túng, thiếu sắc bén, tính chiến đấu còn hạn chế. Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa đáp ứng yêu cầu, một số vấn đề khó mới phát sinh chưa được làm sáng tỏ. Tính tiên phong, gương mẫu và phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên giảm sút…

* * *

Ở Việt Nam, sau gần 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, từ một đất nước nghèo nàn, cơ sở vật chất – kỹ thuật, kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội lạc hậu, trình độ thấp, đến nay, Việt Nam đã vươn lên trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình; văn hóa, xã hội tiếp tục phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được cải thiện; công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị có bước đột phá; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được củng cố; chính trị, xã hội ổn định, quốc phòng – an ninh, độc lập, chủ quyền được giữ vững; vị thế và uy tín của đất nước ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế. Đến nay, Việt Nam đã trở thành quốc gia có quy mô dân số gần 100 triệu người với mức thu nhập bình quân 2.800 USD/người; đã tham gia hầu hết các tổ chức quốc tế, trở thành một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong các hoạt động của cộng đồng quốc tế. Việt Nam đang thực hiện có hiệu quả cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, từng bước ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và chế độ tăng lên.

         

Dù vậy, chúng ta vẫn đang đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức, nguy cơ, như chệch hướng xã hội chủ nghĩa; sự tụt hậu xa hơn về kinh tế; nạn tham nhũng, lãng phí; sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên; sự phân cực giàu nghèo; tình trạng ô nhiễm môi trường… Những vấn đề này đã và đang ảnh hưởng, tác động một cách tiêu cực đến chất lượng của công tác tư tưởng. Yêu cầu đặt ra là cần phải tăng cường nghiên cứu, học tập về lý luận và thực tiễn hoạt động tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; đổi mới công tác tư tưởng đáp ứng đòi hỏi cách mạng của Đảng trong tình hình mới. Thời gian tới đây, chúng ta cần tập trung thực hiện có hiệu quả những giải pháp sau:

         

(1). Chủ động bám sát, dự báo đúng tình hình thế giới, khu vực và trong nước, thực hiện tốt chức năng định hướng chính trị, tư tưởng, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, quan tâm phát hiện những điểm mới trong đời sống xã hội, nâng cao chất lượng tham mưu các cấp ủy đảng trong từng lĩnh vực công tác tuyên giáo. Trước mắt là tham gia đóng góp ý kiến xây dựng các dự thảo văn kiện đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

         

(2). Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức phổ biến, quán triệt, tuyên truyền các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng; nâng cao chất lượng việc tổ chức học tập, quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng theo hướng thiết thực, hiệu quả, khả thi. Tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc tổ chức học tập, quán triệt, thực hiện nghị quyết của Đảng.

         

(3). Thể hiện rõ vai trò tiên phong, chủ lực trong công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức; gắn nhiệm vụ xây dựng Đảng với đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15 tháng 5 nă 2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

         

(4). Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tuyên giáo; lấy cơ sở lý luận và thực tiễn để tăng khoa học, tính chiến đấu, tính thuyết phục của công tác tuyên giáo. Bảo đảm tính thống nhất trong chỉ đạo theo kế hoạch chung của toàn Ngành, phát huy hơn nữa tính chủ động, sáng tạo của tuyên giáo các cấp, các lĩnh vực, các địa phương. Tăng cường sự phối hợp giữa ban tuyên giáo các cấp với cơ quan nhà nước trong việc triển khai kế hoạch phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội, giải quyết các vấn đề bức xúc của Nhân dân.

         

(5). Nắm chắc tình hình tư tưởng, tâm trạng của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân, nhất là trước những vấn đề phức tạp, nhạy cảm. Từ đó, chủ động dự báo tình hình, lên các phương án kế hoạch công tác tư tưởng, không để bùng phát thành “điểm nóng”.

         

(6). Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tăng cường tính chiến đấu, tính hiệu quả và tính thuyết phục, gắn bó chặt chẽ với thực tiễn đất nước. Trước mắt, chỉ đạo và tổ chức tốt công tác tuyên truyền thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và các sự kiện trọng đại của đất nước năm 2020, đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội XIII của Đảng; tạo không khí phấn khởi, đoàn kết, thống nhất trong toàn Đảng, đồng thuận trong xã hội, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội năm 2020, lập thành tích chào mừng Đại hội XIII của Đảng.

         

(7). Đổi mới sâu sắc, quyết liệt hơn nữa công tác định hướng chính trị, tư tưởng trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ; thực hiện tốt công tác thông tin đối ngoại; chú trọng công tác tham mưu thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, dạy nghề, khoa học, công nghệ, y tế, thể dục, thể thao, dân số, gia đình, trẻ em…; góp phần đắc lực vào việc nâng cao chất lượng nguồn lực con người và tiềm lực khoa học, cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

         

(8). Chỉ đạo quyết liệt công tác đấu tranh tư tưởng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước theo tinh thần Nghị quyết số 35- NQ/TW ngày 22 tháng 10 năm 2018 về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”.

         

(9). Động viên, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước, gương người tốt, việc tốt, các nhân tố tích cực trên các lĩnh vực của đời sống xã hội gắn với thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Xây dựng ý chí quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm 2020, tạo đà quan trọng thực hiện thắng lợi toàn diện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, chào mừng đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội XIII của Đảng.

         

(10). Tổ chức đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ tuyên giáo từ Trung ương đến cơ sở, dự kiến nhu cầu, chủ động tạo nguồn và triển khai kế hoạch xây dựng, phát triển đội ngũ, tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị “về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức” và Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

         

Biên soạn theo tài liệu và Đề cương tuyên truyền của Ban Tuyên giáo Trung ương