Cuộc gặp song phương giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump diễn ra vào ngày 16 tháng 7 năm 2018, tại Helsinki (Phần Lan) đã được dư luận thế giới rất quan tâm. Hai nhà lãnh đạo đã không đưa ra bất kỳ thỏa thuận bí mật nào tại cuộc gặp; vấn đề liên quan tới các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Nga đã không được nêu ra nhưng hai bên đã thảo luận vấn đề hợp tác kinh tế và nhất trí cần phải khôi phục các cơ chế hợp tác chiến lược.
Giới quan sát tin rằng cuộc gặp thượng đỉnh là “điều tốt”
Tổng thống Mỹ Donald Trump thích những “hành động ngoạn mục” ghi tên mình vào các dấu mốc lịch sử như trong cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên cùng nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và nay là trong cuộc gặp chính thức với Tổng thống Nga Putin. Còn Tổng thống Putin, sau một kỳ World Cup thành công, ông đại diện cho nước Nga bước vào cuộc gặp thượng đỉnh với sức mạnh được nâng thêm, bất chấp các đồng minh châu Âu của Mỹ vẫn giữ chính sách cố gắng cô lập Tổng thống Putin trên trường quốc tế. Trong đó, nước Anh – đồng minh chủ chốt của Mỹ, đã thể hiện sự quan ngại khi chứng kiến thái độ thân thiện quá mức của Tổng thống Trump với người đồng cấp Nga.
Hơn nữa, dù chỉ vài ngày trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh, Bộ Tư pháp Mỹ đã cáo buộc 12 điệp viên quân sự Nga can thiệp cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, giới quan sát vẫn có đủ lý do để tin rằng cuộc gặp thượng đỉnh là “điều tốt”. Hai nhà lãnh đạo quyền lực hàng đầu thế giới có cơ hội thảo luận về các vấn đề an ninh quốc gia và quốc tế, trong đó có cuộc chiến tại Syria, vấn đề Triều Tiên, việc xóa bỏ các thỏa thuận kiểm soát vũ khí và cả mối quan hệ đang ở mức thấp nhất giữa 2 cường quốc hạt nhân…
Trong hội đàm, hai bên đã thảo luận hiện trạng quan hệ song phương và các vấn đề nóng của nền chính trị quốc tế như: việc giải quyết cuộc khủng hoảng tại Ukraina, Syria, vấn đề phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên và cả vấn đề hạt nhân ở Iran; về các vấn đề thực hiện thoả thuận tiêu huỷ tên lửa tầm ngắn và tầm trung. Hai bên đã nhất trí thành lập hội đồng chuyên gia chung để tìm biện pháp giải quyết những vấn đề còn tồn tại trong quan hệ song phương như: thành lập nhóm làm việc chung về an ninh mạng, thành lập nhóm làm việc chung để thống nhất “các doanh nghiệp dẫn đầu” của Nga và Mỹ. Qua đó, hai nhà lãnh đạo Nga, Mỹ đã bắt đầu đạt được sự hiểu biết về các vấn đề tối quan trọng đối với mỗi nước.
Nga và Mỹ khá hài lòng về kết quả cuộc gặp
Dù hai bên đều không đặt kỳ vọng quá lớn song cuộc gặp thượng đỉnh này mang ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh quan hệ hai nước đang ở mức thấp nhất kể từ thời Chiến tranh Lạnh. Cho dù vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại trong quan hệ song phương đã không thể giải quyết ngay trong cuộc gặp đầu tiên này, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Putin đều tuyên bố cuộc gặp thượng đỉnh đã đạt được một bước tiến lớn. Cả hai nhà lãnh đạo đều khá hài lòng về kết quả cuộc gặp và coi đây là bước đầu tiên cho một tiến trình khởi động lại các cuộc đàm phán tiếp theo.
Cũng cần nói thêm, đối với Tổng thống Mỹ Trump, dù các cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo như Putin và Kim Jong-un không đạt được kết quả đáng kể, nhưng việc gặp gỡ và tạo mối quan hệ với họ chính là một thành công và một việc quan trọng. Việc lựa chọn tổ chức cuộc gặp chính thức đầu tiên với Tổng thống Nga ở một nước thứ ba cũng là để đáp ứng sự theo đuổi thành tích chính trị, đạt được những thành tựu mà chính quyền trước chưa đạt được.
Sau cuộc gặp, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định cuộc gặp thượng đỉnh là "một thành công to lớn",hai bênđang hợp tác tốt và Nga không còn là mối đe dọa đối với Mỹ; đồng thời cho biết đã có lời mời nhà lãnh đạo Nga thăm Washington.Mỹ mong muốn hợp tác, hòa bình và tình hữu nghị với Nga. Ông cho rằng hợp tác sẽ tốt hơn đối đầu; bày tỏ tin tưởng rằng, Tổng thống Putin và nước Nga sẽ sẵn sàng hợp tác với Mỹ để giải quyết vấn đề hạt nhân của Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên, cũng như hợp tác với Mỹ và Israel trong việc giải quyết tình hình tại Syria.
Tổng thống Trump đang rất kỳ vọng vào cuộc gặp thứ hai với nhà lãnh đạo Putin để có thể bắt đầu thực hiện một số điều trong những nội dung đã được thảo luận từ cuộc gặp đầu tiên, trong đó có việc ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố, vấn đề an ninh đối với Israel, vấn đề phổ biến hạt nhân, các vụ tấn công mạng, các vấn đề thương mại, xung đột tại miền Đông Ukraine, hòa bình Trung Đông, Triều Tiên.
Sau cuộc gặp thượng đỉnh, Tổng thống Nga Vladimir Putin đánh giá cuộc hội đàm đã diễn ra hiệu quả, tích cực trong tinh thần thẳng thắn và cởi mở, rất nhiều thứ đã thay đổi tích cực và đã tạo ra một sự khởi đầu tốt, đánh dấu những bước đầu tiên trong cải thiện quan hệ hai nước.Tổng thống Putin cũng cho rằng đây là cuộc hội đàm mang tính thực chất đầu tiên giữa ông với Tổng thống Mỹ Trump; và nhận xét rằng Tổng thống Trump là một chính trị gia rất giỏi lắng nghe ý kiến của cử tri, gồm cả những kỳ vọng của dân chúng đối với mình.
Nhấn mạnh rằng các nỗ lực của phương Tây nhằm cô lập Nga đã thất bại, Tổng thống Putin cho rằng cả Nga và Mỹ đều phải đối mặt với những thách thức mới và tìm cách giải quyết những thách thức chung, những lo ngại chung. Đó là sự mất cân bằng nguy hiểm của cơ chế an ninh quốc tế, sự mất ổn định, các cuộc khủng hoảng khu vực và sự gia tăng của chủ nghĩa khủng bố, tội phạm xuyên biên giới và các khó khăn trong nền kinh tế toàn cầu. Hai nước cần tiếp tục hợp tác để giải quyết các vấn đề quân sự – chính trị và giải trừ quân bị… Nga mong muốn thông qua hội đàm tại cuộc gặp thượng đỉnh sẽ “thông báo” cho thế giới biết rằng quan hệ hai nước được cải thiện.
Chứng tỏ hai nước sẵn sàng hàn gắn mối quan hệ song phương đang xấu đi
Trước thềm sự kiện, dư luận quốc tế coi đây là dấu hiệu chứng tỏ hai nước sẵn sàng khởi động việc hàn gắn các mối quan hệ song phương vốn đang xấu đi nghiêm trọng. Mặc dù cuộc gặp giữa lãnh đạo hai cường quốc đối thủ hàng đầu thế giới được đánh giá là tiến bộ lớn nhất mà hai bên đạt được tính đến thời điểm hiện nay, nhưng giới chuyên gia không đặt quá nhiều hy vọng vào cuộc gặp này trong bối cảnh Nga và Mỹ chưa thể chấm dứt được tình trạng “đối đầu có hệ thống” trong tương lai gần. Tuy nhiên, thực tế kết quả hội đàm đã phần nào cho thấy điều ngược lại khi Tổng thống Putin và Tổng thống Trump đã rời cuộc hội đàm và làm việc với các cố vấn, đến với cuộc họp báo với những tuyên bố mạnh mẽ về thúc đẩy quan hệ song phương và hợp tác trong các vấn đề quốc tế cùng quan tâm.
Với những tuyên bố đầy ấn tượng và gợi mở, hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ đã tạo ra được khúc dạo đầu tốt đẹp, hứa hẹn những thay đổi theo hướng tích cực trong quan hệ vốn nhiều thăng trầm giữa hai nước. Tuy nhiên, giới phân tích vẫn khá thận trọng khi kỳ vọng về những bước chuyển mang tính bước ngoặt trong ngắn hạn. Điều này là hoàn toàn có cơ sở khi quan hệ Nga-Mỹ là một trong những mối quan hệ nước lớn phức tạp nhất trên thế giới, tính phức tạp vừa có nguyên nhân lịch sử, vừa có vấn đề và mâu thuẫn hiện thực trong các thời kỳ khác nhau.
(Nguồn Trung tâm thông tin công tác tư tưởng Thành phố)
