I. OECD HẠ DỰ BÁO TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ THẾ GIỚI 2016


Theo giới phân tích, năm 2016 sẽ là năm có sự phân hóa về tăng trưởng kinh tế trên thế giới với hai xu hướng: một là củng cố sự phục hồi của các nước phát triển với mức tăng trưởng trung bình khoảng 2% so với mức chỉ hơn 1% trong giai đoạn 2010-2014; hai là sự giảm tốc mạnh ở các nước mới nổi với mức tăng trưởng giảm chỉ còn khoảng 2,4% so với mức 5% giai đoạn 2010-2014.

 


Về xu hướng thứ nhất,các nước phát triển đã cơ bản thoát khỏi khủng hoảng, đang trong giai đoạn phục hồi và có sự phục hồi chắc chắn hơn trong năm tới. Liên minh châu Âu (EU) và khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) được coi là đầu tàu tăng trưởng kinh tế thế giới 2016 bởi đây là khu vực duy nhất sở hữu tiềm năng tăng trưởng ổn định. Các tổ chức tài chính lớn như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và giới chuyên gia đều nhận định năm 2016, Eurozone sẽ đạt mức tăng trưởng cao hơn so với mức tăng trưởng chung ước đạt hơn 1% trong năm nay. Các chỉ số kinh tế gần đây của Mỹ cũng khả quan từ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đến sản xuất công nghiệp, lạm phát, thất nghiệp và tạo việc làm. Dự báo tăng trưởng GDP của nước này năm 2016 có thể đạt trên 3%.


Xét về xu hướng thứ hai, các nước mới nổi sẽ phải hứng chịu nhiều sức ép trong năm 2016: từ năng lực nội tại yếu đến việc suy giảm tốc độ tăng trưởng do bất lợi về giá nguyên liệu đầu vào, cũng như do sự bất ổn từ việc Ngân hàng Trung ương Mỹ (FED) nâng lãi suất. Trong số các nước mới nổi, khu vực Nam Mỹ là đáng lo ngại nhất vì chịu tác động trực tiếp từ cuộc khủng hoảng giá các loại nguyên liệu đầu vào, cũng như từ sự suy giảm sản lượng xuất khẩu, dẫn tới sụt giảm tổng giá trị xuất khẩu. Tương tự, Brazil cũng có nguy cơ rơi vào giảm phát.


Giới chuyên gia dự đoán, tại châu Âu, Nga có thể sẽ đối diện với tình trạng giảm phát nghiêm trọng với mức tăng trưởng âm -4,7% trong năm tới, đồng thời cảnh báo việc FED nâng lãi suất cơ bản và phát đi tín hiệu thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ có nguy cơ dẫn đến một làn sóng rút vốn, thoái vốn và chạy vốn tại các nước mới nổi về Mỹ. Tình hình kinh tế tăng trưởng thấp tại các nước này cũng sẽ kéo theo nguy cơ về một cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ mới. Tuy vậy, một số nước mới nổi ở châu Á có thể tận dụng giai đoạn giá nguyên liệu đầu vào thấp để kích thích tăng trưởng (trường hợp của Ấn Độ) còn các nước phát triển được lợi từ việc giá nguyên liệu đầu vào giảm, lãi suất ở mức rất thấp và chính sách tiền tệ nới lỏng ở châu Âu.


II. VIỆC FED TĂNG LÃI SUẤT: NGUY CƠ KHỦNG HOẢNG MỚI


Ngày 17/12, lần đầu tiên sau gần 10 năm, FED đã tăng lãi suất, nhưng quyết định đó không gây bất ngờ vì từ nhiều năm trước, những đồn đoán đã liên tục được đưa ra. Ngay cả mức tăng lãi suất lần đầu của FED (0,25%) cũng phù hợp với dự đoán của phần lớn chuyên gia. Do đã loại trừ được nhân tố không rõ ràng và quyết định tăng lãi suất của FED một lần nữa xác nhận sự hồi phục của nền kinh tế lớn nhất thế giới, cho nên, thị trường chứng khoán đã có phản ứng tích cực ngay sau quyết định của FED. Tuy nhiên, thế giới có thể sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng mới.


Luồng vốn tháo chạy


Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo FED tăng lãi suất, thanh khoản của thị trường “rất dễ bốc hơi”. Trên thực tế, trước khi FED ra quyết định lịch sử kết thúc chính sách lãi suất gần bằng 0 kéo dài 7 năm qua, kỳ vọng FED tăng lãi suất đã kích thích dòng tiền rời thị trường mới nổi, trở về Mỹ. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2015 tới nay, hơn 500 tỷ USD đã tháo chạy khỏi thị trường mới nổi. Sau khi FED tăng lãi suất và dự kiến sẽ tiếp tục tăng thêm 4 lần trong năm 2016 lên mức 1,375%, dòng tiền được nhận định sẽ càng chảy mạnh khỏi các thị trường mới nổi. Đồng thời, gánh nặng vay nợ bằng đồng USD cũng sẽ tăng lên, nhất là đối với doanh nghiệp thuộc nền kinh tế mới nổi.


Vấn đề này rất đáng ngại. Bởi trong thời gian Mỹ thực hiện chính sách nới lỏng tiền tệ để kích thích kinh tế, các doanh nghiệp thuộc nền kinh tế mới nổi ào ào vay vốn giá rẻ. Số liệu của IMF cho thấy, quy mô phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp thuộc nền kinh tế mới nổi đã tăng lên chóng mặt, từ 4.000 tỷ USD năm 2004 lên 18.000 tỷ USD năm 2014. Trong đó, các doanh nghiệp của Trung Quốc nợ nhiều nhất, các doanh nghiệp Chile, Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil cũng không kém.


Giờ đây, giá thành vay vốn tăng lên, áp lực đối với doanh nghiệp đương nhiên cũng tăng theo. Một điều đáng quan tâm nữa là tác động từ quyết định tăng lãi suất của FED tới doanh nghiệp sẽ lan rất nhanh đến giới tài chính. Để ngăn ngừa rủi ro, ngành ngân hàng buộc phải hạn chế cho doanh nghiệp vay. Số lượng doanh nghiệp đóng cửa, phá sản sẽ tăng lên, kéo theo sự gia tăng về nợ xấu ngân hàng. Doanh nghiệp và ngân hàng rốt cuộc rơi vào vòng luẩn quẩn khó tìm thấy lối thoát.


Đi tìm mắt xích yếu nhất


Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế trượt dốc, dòng tiền rút chạy, các thực thể kinh tế lâm nạn, khả năng một nền kinh tế mới nổi nào đó có thực lực tài chính yếu đổ vỡ không phải là không có. IMF cũng sớm cảnh báo các nền kinh tế mới nổi phải chuẩn bị tâm lý đối với tác động đến từ việc FED tăng lãi suất. Theo một số nhà phân tích, nếu khủng hoảng xảy ra ở một nền kinh tế mới nổi nào đó, đồng USD sẽ tháo chạy.


Hệ quả tiếp theo là sự đổ vỡ nhanh chóng của nền kinh tế mới nổi có thực lực yếu có thể khiến giá tài sản giảm nhanh chóng, trở thành miếng mồi ngon cho những con “cá kình tư bản”. Tới đây, cuộc “xâm lược tư bản” kết thúc và theo những người tôn thờ thuyết âm mưu, nó bắt đầu từ việc làm cho các nền kinh tế mới nổi “nghiện” vốn giá rẻ, tới việc làm dấy lên kỳ vọng tăng lãi suất rồi quyết định tăng lãi suất trên thực tế.


Vấn đề đáng quan tâm hiện nay là “mắt xích yếu nhất nằm ở nền kinh tế mới nổi nào?”. Theo trang tin tài chính trực tuyến của Đức, những nền kinh tế mới nổi chịu ảnh hưởng lớn nhất bởi quyết định tăng lãi suất của FED là Brazil, Nam Phi và Nga. Trong đó, kinh tế Brazil đã có hai quý suy thoái liên tục sẽ đổ vỡ đầu tiên, Nam Phi được coi là đối tượng tiếp theo có nguy cơ cao, còn Nga do chịu ảnh hưởng bởi giá dầu thấp cũng sẽ chịu đòn giáng nặng nề.


(nguồn Trung tâm Thông tin công tác tư tưởng Thành phố tổng hợp từ

Thông tấn xã Việt Nam và các báo)